Ngành côngnghiệp thuốc lá là một trong ít ngành công nghệ của Việt Nam cũng như trên thếgiới có phạm vi rộng từ trồng cây thuốc lá thu nguyên liệu tới sản xuất và tiêuthụ sản phẩm. Mặc dù Nhà nước không khuyến khích tiêu dùng song thuốc lá vẫn lànguồn thu chủ yếu của ngân sách quốc gia cũng như ngân sách tỉnh. Thuốc lá làgiống cây có khả năng sinh trưởng tốt trên những vùng đất cằn cỗim thời tiếtkhắc nghiệt có mức giá tiêu thụ ổn định nên đã được chính phủ chọn làm cây xóađói giảm nghèo cho đồng bào các tỉnh miền núi nước ta. Hiện hai giống thuốc láK-326 và C9-1 đang được canh tác phổ biến tại nước ta có năng suất chất lượngkhá nhưng mẫn cảm với bệnh vi rút, do vậy nhiều vùng trồng thuốc lá đã bị thiệthại nặng.Hiện Việt Nam chưa có các giống thuốc lá có khả năng kháng bệnh virút nói chung và bệnh khảm lá hoặc héo ngọn nói riêng. Như vậy việc tạo ragiống thuốc lá kháng những bệnh này bằng biện pháp sinh học là rất cần thiếtvới thực tiễn của nước ta và đi đúng với định hướng chính phủ đề ra cho ngànhthuốc lá. Cây chuyển gen được đánh giá là xu thế phát triển của nhiều quốc giatrên thế giới, đặc biệt là các nước đang phát triển. Tuy nhiên, việc phát triểncây chuyển gen vẫn đang gặp phải những lo ngại của công chúng do mang một sốgen có thể ảnh hưởng đến an toàn sức khỏe. Để có thể tạo ra được cây chuyển gencó những yếu tố thân thiện với môi trường và tạo điều kiện thuận lợi để đưa câychuyển gen từ phòng thí nghiệm ra thực tiễn sản xuất, năm 2014, nhóm nghiên cứudo PGS. TS. Lê Văn Sơn, Viện Công nghệ Sinh học, Viện Hàn lâm Khoa học vàCông nghệ Việt Nam đứnh đầu đã tiến hành nghiên cứu đề tài “Nghiên cứu tạogiống thuốc lá kháng bệnh khảm lá và xoăn đọt bằng kỹ thuật chuyển gen” dựa vàokỹ thuật RNAi để tạo ra những cây trồng chuyển gen mang đăng tính mong muốn.Đồng thời hợp tác với nhóm nghiên cứu do GS. TS. Angenon, Viện Sinh học phân tửvà công nghệ sinh học, Bỉ đứng đầu trong việc nghiên cứu ứng dụng đường mannoselàm chỉ thị chọn lọc thay thế các kháng sinh khác. Nghiên cứu này của nhómnghiên cứu thuộc Chương trình trọng điểm phát triển và ứng dụng công nghệ sinhhọc trong lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn đến năm 2020. Cácnội dung nghiên cứu chính bao gồm: Đánh giá tính đa dạng di truyền của virusTMV và TSWV tại Việt Nam; Thiết kế các vector RNAi gốc mang gene chọn lọcmannose và gene virus; Tạo cây thuốc lá chuyển gene mang các cấu trúc RNAi vừathiết kế; Phân tích và đánh giá cây chuyển gene; Thử nghiệm đồng ruộng và đánhgiá các chỉ tiêu nông sinh học. Saumột thời gian chuyên tâm nghiên cứu, nhóm nghiên cứu đã thu được các kết quảnhư sau:Nhữngnghiên cứu tạo giống thuốc lá kháng bệnh vi rút thực hiện thành công tạo cơ sởcho việc xây dựng và phát triển quy trình tạo giống cây trông kháng bệnh vi rútbằng kỹ thuật RNAi đồng thời góp phần khẳng định những ứng dụng của kỹ thuậtRNAi trong công tác tạo giống kháng bệnh. Với những nghiên cứu nhằm thay thế vàloại bỏ gen kháng kháng sinh, đề tài là một hướng đi mới trong nghiên cứu chọntạo giống chuyển gen thân thiện với môi trường, góp phần xây dựng luận cứ khoahọc cho việc tạo cây trồng chuyển gen sạch ở Việt Nam.Nghiêncứu đa dạng vi rút gây bệnh đã cung cấp cái nhìn tổng quát về tình hình và phânbổ bệnh vi rút trên cây thuốc lá, đồng thời những trình tự thu được tạo tiền đểcho những nghiên cứu định hướng sản xuất các bộ sản phẩm chẩn đoán sự có mặtcủa vi rút TMVM (tobacco mosaic virus) và TSWV (tomato yellow leaf curl virus)trên cây thuốc lá cũng như cây trồng khác.Tiếp đến, dựa vào đánh giá đa dạng ditruyền vi rút gây bệnh khảm lá và xoăn đọt phân lập được trên cây thuốc lá ởViệt Nam, nhóm nghiên cứu đã thiết kế được 3 vector RNAi chuyển gen hữu hiệumang các đoạn gen đặc thù của những vi rút này, bao gồm hai vector RNAi chuyểnđơn gen TMV, TSWV và một vector RNAi chuyển đa gen TMV, TSWV, CMV và TYLCV(tomato yellow leaf curl virus -TCYs).Quanghiên cứu này, nhóm nghiên cứu đã hoàn thiện được quy trình chuyển gen hiệuquả mang gen chọn lọc mannose vào giống thuốc là K326 và C9-1 với tỷ lệ chuyểngen lần lượt đạt 18,33% và 11,6%. Hai giống cây chuyển gen này do đề tài tạo racó khả năng kháng vi rút ở quy mô nhà lưới. Tỷ lệ cây kháng hoàn toàn vi rúttrên tổng số cây kiểm tra đạt khoảng 20% ở thế hệ T1. Trong đó, các dòng chuyểngen T1 mang gen chuyển đồng hợp tử kháng bệnh vi rút TMV-K18-06; TMV-K18-10;TSWV-K03-01, TCYS-K18-01; TMV-C12-03, TSWV-C05-02 và TCYS-C17-01 được đánh giácó chỉ tiêu chất lượng tương đương giống K326 và C9-1 đối chứng.Cáckết quả nghiên cứu được thử nghiệm ở quy mô nhà lưới và quy mô nhỏ, cho nên cầntiến hành thử nghiệm trên quy mô lớn cũng như tại những nơi thường xảy ra dịchbệnh vi rút để có thể khẳng định thêm tính kháng và ảnh hưởng đối với các sinhvật khác trong môi trường và để có thể có hướng xử lý triệt để các bệnh trêncây thuốc lá.Nhưvậy, nghiên cứu và ứng dụng công nghệ gen trong chọn tạo cây trồng biến đổi genlà một xu thế tất yếu trong phát triển kinh tế - xã hội của nước ta. Đặc biệttrong quá trình hội nhập và toàn cầu hóa, để đảm bảo cho việc phát triển mộtnền nông nghiệp bền vững, chúng ta phải làm chủ được công nghệ chuyển gen thựcvật. Đề tài góp phần đưa công nghệ gen vào đời sống, góp phần định hướng nghiêncứu tạo ra hàng hóa sản phẩm có chất lượng cao nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường,định hướng vào việc hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, thông qua đó đónggóp vào việc bảo vệ môi trường và chăm sóc sức khỏe cộng đồng.Cóthể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả nghiên cứu của Đề tài (Mã số 10985/2016)tại Cục Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia.