GS.TS Trần Đăng Xuân và cộng sự chứng minh chất Momilactones Avà B trong gạo có tác dụng thúc đẩy quá trình tự chết của tế bào ung thư máubằng cách điều hòa các protein.
Nghiên cứu do GS.TSTrần Đăng Xuân, Trưởng phòng thí nghiệm Sinh lý thực vật và Hóa sinh, Đại họcHiroshima (Nhật Bản) với đồng nghiệp, gồm Trợ lý Giáo sư TS Nguyễn Văn Quân, TSLã Hoàng Anh, cùng GS.TS Takami Akiyoshi và Thạc sĩ Vũ Quang Lâm tại Đại học Ykhoa Aichi thực hiện, được công bố trên tạp chí Cancers về tiềm năng chống ungthư máu của các hợp chất momilactone A và B (MA và MB) chiết xuất từ lúa gạo,hồi đầu tháng 10.
Trong nghiên cứu này,lần đầu tiên các nhà khoa học chỉ ra tiềm năng tiêu diệt các tế bào ung thư máubao gồm lơ xê mi cấp tiền tuỷ bào và đa u tuỷ xương của Momilactones A, B (MA,MB) cùng hỗn hợp của chúng (MAB) với tỷ lệ 1:1. Cụ thể, MB và MAB cho thấy khảnăng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư vượt trội so với thuốc chữa ungthư phổ biến là doxorubicin và arsenic trioxide (ATO), tương đương vớiall-trans retinoic acid (ATRA).
Bằng các thí nghiệmchuyên sâu, GS Trần Đăng Xuân và cộng sự đã làm rõ cơ chế tiêu diệt tế bào ungthư của momilactone. Cụ thể, các hợp chất này có thể thúc đẩy quá trình tự chếtcủa tế bào ung thư bằng cách điều hòa các protein liên quan (p-38, BCL-2, vàcaspase-3). Ngoài ra, momilactone có thể ngăn chặn chu kỳ tế bào tại pha G2bằng cách kích hoạt protein p-38 và ức chế hoạt động của phức hợp CDK1 vàcyclin B1. Bằng cách đó, momilactone làm tế bào ung thư không thể phân chiađược. Đặc biệt, momilactone cho thấy ảnh hưởng không đáng kể đến tế bào khoẻmạnh.
Việc phát hiện đặctính gây độc tế bào chống lại tế bào ung thư của momilactone được kỳ vọng làtiền đề cho các nghiên cứu và phát triển của các loại thuốc điều trị ung thưhiệu quả dựa trên momilactone trong tương lai.
Nhóm cho biết sẽ tiếptục các nghiên cứu về khả năng tiếp cận sinh học và khả dụng sinh học thông quacác thử nghiệm trước khi tiến hành các thử nghiệm lâm sàng tiếp theo.
Trước đây, một sốnghiên cứu từng chỉ ra tiềm năng chống ung thư của momilactones, tuy nhiên, cơchế hoạt động gây độc tế bào chưa được xem xét kỹ lưỡng. Sở dĩ các nghiên cứuchuyên sâu về hợp chất này vắng bóng trên thế giới do hợp chất "đắt hơnvàng 30 nghìn lần" này không có sẵn trên thị trường, cũng như khó khăntrong việc phân lập và tinh chế.
Phòng thí nghiệm Sinhlý thực vật và Hóa sinh, Đại học Hiroshima do GS Xuân đứng đầu là một trong sốít các phòng thí nghiệm trên thế giới có thể tinh chế momilactones từ các nguồntự nhiên.
Trong công bố hồitháng 1/2019, nhóm tìm thấy và phân lập thành công hai hợp chất này từ trấuvà gạo trắng. Từ 20 kg vỏ trấu,sau gần 3 tháng, khoảng 300 mg MA và 200 mg MB (chiếm khoảng 1/100 -150 nghìntrọng lượng vỏ trấu) được tách chiết. Hợp chất này từng được trang điện tử Carbosynth.com,một công ty chuyên về các sản phẩm hóa sinh nổi tiếng của Anh bán với giá 1.25triệu USD cho 1g (đắt gấp 30 nghìn lần giá trị 1g vàng). Trong các nghiên cứusau đó, hai hợp chất quý này cũng cho thấy có khả năng ức chế tiểuđường,béo phì.