Một loại vaccine HIV thử nghiệmdựa trên mRNA - công nghệ nền tảng tương tự được sử dụng trong hai loại vắc xinCOVID-19 hiệu quả cao - cho kết quả khả quan ở chuột và linh trưởng.

Kết quả nghiên cứu được công bố trên tạp chí Natural Medicinehôm 9/12 của các nhà khoa học ở Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia(NIAID) cho thấy vaccine mới an toàn, tạo kháng thể và phản ứng miễn dịch ở tếbào đối với virus giống HIV. Thí nghiệm trên khỉ vàng (Rhesus macaques) được tiêmmột mũi vaccine cơ bản, tiếp theo đó là nhiều mũi tăng cường, có nguy cơ phơinhiễm thấp hơn 79% trước virus gây suy giảm miễn dịch ở khỉ (SHIV) so với độngvật chưa tiêm chủng. Nghiên cứu được thực hiện bởi tiến sĩ Paolo Lusso thuộcPhòng thí nghiệm điều hòa miễn dịch của NIAID cùng với các đồng nghiệp cùngViện và công ty Moderna.

Anthony S. Fauci, Giám đốc NIAID, đồng tác giả nghiên cứu, chobiết: “Bất chấp nỗ lực của cộng đồng nghiên cứu toàn cầu trong gần 4 thập kỷ,một loại vaccine hiệu quả ngừa HIV vẫn là mục tiêu xa vời. Vaccine mRNA thửnghiệm này kết hợp với một số tính năng có thể khắc phục những thiếu sót củacác vaccine HIV thử nghiệm khác, do đó đây là một phương pháp đầy hứahẹn."

Vaccine mới hoạt động giống như vaccine mRNA COVID-19. Tuynhiên, thay vì mang thông tin mRNA đối với protein hình gai của nCoV, vaccinenày cung cấp thông tin mã hóa để tạo ra hai protein chính của HIV là Env vàGag. Tế bào cơ của động vật được tiêm chùng lắp ráp hai protein này để tạo rahạt giống virus (VLP) với nhiều bản sao của Env trên bề mặt. Mặc dù không thểlây nhiễm do thiếu mã di truyền hoàn chỉnh của HIV, nhưng các VLP này tương tựvirus HIV về mặt kích thích phản ứng miễn dịch phù hợp.

Trong nghiên cứu với chuột, hai liều vaccine mRNA tạo ra khángthể vô hiệu hóa virus ở mọi động vật. Protein Env sinh ra ở chuột nhắt từ thôngtin mRNA rất gần với protein ở virus hoàn chỉnh. Đây là cải tiến lớn so vớinhững vaccine thử nghiệm trước đây. Theo tiến sĩ Lusso, sự hiện diện của nhiềubản sao protein lớp vỏ của virus HIV thật trên mỗi VLP là một trong những điểmđặc biệt mô phỏng chặt chẽ quá trình lây nhiễm tự nhiên, có thể đóng một vaitrò trong việc tạo ra phản ứng miễn dịch mong muốn.

Nhóm nghiên cứu sau đó đã thử nghiệm vaccine mRNA Env-Gag VLPtrên khỉ vàng. Liều tiêm khác nhau giữa các nhóm khỉ nhưng đều bao gồm mũi cơbản và nhiều mũi tăng cường trong thời gian một năm. Vaccine tăng cường chứamRNA Gag và mRNA Evn từ hai nhóm HIV thay vì một như ở mũi tiêm cơ bản. Các nhàkhoa học đã sử dụng nhiều biến thể virus để ưu tiên kích hoạt các kháng thể.

Dù liều vaccine mRNA cao, sản phẩm chỉ tạo ra tác dụng phụ tạmthời rất nhẹ ở khỉ vàng như chán ăn. Đến tuần 58, tất cả khỉ tiêm vaccine đềuphát triển nồng độ kháng thể vô hiệu hóa nhằm vào những chủng phổ biến nhấttrong số 12 chủng HIV dùng trong thử nghiệm. Ngoài kháng thể, vaccine mRNA còntạo ra phản ứng tế bào T cực mạnh.

Bắt đầu sang tuần 60, động vật đã miễn dịch và một nhóm khỉ chưatiêm chủng được tiếp xúc hàng tuần với SHIV qua dịch nhầy ở trực tràng. Do linhtrưởng không bị ảnh hưởng bởi chủng HIV-1, các nhà khoa học sử dụng một loạiSHIV lai trong thí nghiệm do virus đó nhân lên ở khỉ vàng. Sau 13 lần tiêmchủng hàng tuần, 2 trong số 7 con khỉ đã tiêm vaccine không bị ảnh hưởng bởivirus. Những động vật còn lại có thời gian bị lây nhiễm chậm hơn (trung bình làsau 8 tuần), ngược lại, động vật chưa được tiêm ngừa bị nhiễm bệnh trung bìnhchỉ sau 3 tuần.

“Chúng tôi đang cải tiến quy trình để nâng cao chất lượng và sốlượng VLP. Điều này có thể làm tăng hiệu quả của vaccine, qua đó sẽ giảm số mũitiêm cần thiết để tạo phản ứng miễn dịch mạnh. Nếu được xác nhận an toàn vàhiệu quả, chúng tôi dự định tiến hành thử nghiệm Giai đoạn 1 của loại vaccinenày ở người trưởng thành khỏe mạnh”, tiến sĩ Lusso chia sẻ.