Một nghiên cứu mới đây phát hiệnvirus TiLV gây bệnh trên cá rô phi có thể xâm nhập vào cơ quan sinh sản củacá bố mẹ và truyền virus này sang cá con.
Theo Megan Howell
Ngày 2 tháng 11 năm 2019, 8:30am
Một nghiên cứu được công bố trêntạp chí Aquaculture đãcung cấp bằng chứng về việc virus TiLV có khả năng lây lan từ đàn cá bố mẹ bịnhiễm bệnh sang trứng cá thụ tinh. Phân tích trên cá bố mẹ bị bệnh chỉ ra rằngvirus phát tán ra toàn bộ các cơ quan bao gồm gan, thận, lách, não, tim và môliên kết. Các nhà nghiên cứu cũng phân lập được virus trong tuyến sinh dục và tềbào trứng của cá bố mẹ.
Những xét nghiệm chuyên sâu hơncho thấy các tế bào trứng bị nhiễm virus tạo ra những hợp tử mang bệnh in vitro. Dựa vào những kếtquả này, các nhà khoa học đưa ra giả thuyết sau lần phơi nhiễm đầu tiên, virussẽ lan truyền đến các cơ quan khác nhau thông qua hệ tuần hoàn của cá.
Tổng quan
Virus TiLV có thể gây bệnh trêncá rô phi nuôi và cá tự nhiên. Các đợt bùng phát bệnh được báo cáo từ Châu Á,Châu Phi và Nam Mỹ. Những nghiên cứu trước đây xác nhận virus lan truyền trongnước và lây nhiễm trong đàn cá nuôi nhốt chung. Virus gây chết tỉ lệ cao (một sốtrường hợp lên đến 90%) và hiện tại đang là tác nhân gây thiệt hại nhiều nhấtcho cá rô phi giống. Virus có khả năng gây nhiễm cận lâm sàng, đó là khi cá bịnhiễm bệnh nhưng không có biểu hiện trưng và vẫn lây lan sang cá khác.
Nghiên cứu
Các nhà khoa học muốn làm rõ liệuTiLV có thể nhiễm vào các cơ quan sinh sản của cá bố mẹ và hậu duệ của chúnghay không. Để trả lời câu hỏi này, các nhà nghiên cứu gây nhiễm ba cặp cá rôphi bố mẹ bằng cách tiêm vào cơ với dòng virus TiLV NV18R. Hai cặp cá đốichứng được tiêm nước muối sinh lý. Cá trong nghiệm thức không biểu hiện bệnh 6ngày sau khi tiêm, mặc dù các xét nghiệm đều dương tính với virus.
Các nhà khoa học tiếp tục cho ấptrứng và thụ tinh invitro. Họ quan sát sự phát triển của phôi từ trứng thụ tinh sau 3h,12h và 64h. Cá được gây mê và phân tích các nội tạng và mô.
Kết quả
Các xét nghiệm PCR, nuôi cấy tếbào và nhuộm huỳnh quang in situ (ISH) cho thấy phần lớn các trứng cá thụ tinh ởlô gây nhiễm đều có mang chủng virus TiLV NV18R. Trong khi đó, lô trứng cá đốichứng âm không có dấu hiệu nhiễm virus.
Khi các nhà khoa học phân tích nộiquan của cá bố mẹ nhiễm bệnh bằng PCR, các mẫu bệnh này đều cho kết quả dương tínhvới TiLV. Kết quả ISH cho thấy virus di chuyển từ vị trí cơ đã tiêm đến vị trícác mô liên kết, gan và các cơ quan sinh sản của cá bị gây nhiễm. Virus cũng đượctìm thấy trong tế bào trứng của cá rô phi cái. Ngược lại, nhóm đối chứng đượcxác nhận không có dấu hiệu của TiLV.
Dựa vào kết quả trên. Các nhànghiên cứu lập luận rằng virus có khả năng xâm nhập nhiều cơ quan khác nhauthông qua hệ tuần hoàn máu. Khu vực mô gần các mạch máu có thể là mục tiêu xâmnhiễm đầu tiên. Sau khi tiếp xúc, virus nhanh chóng lan đến các tế bào lân cậnvà phát tán đến mọi cơ quan có mạch máu nuôi dưỡng.
Khi kiểm tra các mẫu mô từ gan vàcơ quan sinh sản, các nhà khoa học nhận thấy sự lây nhiễm xuất hiện trong cáclymphocytes (một dạng tế bào bạch cầu). Từ các dữ liệu trên, họ suy đoán các bạchcầu này bị tấn công bởi TiLV trong phản ứng miễn dịch đầu tiên – tương tự nhưquá trình lây nhiễm của virus cúm.
Khi tìm hiểu tác động của virus đối với cơ quan sinh sản của cá rô phi, các nhànghiên cứu phát hiện ra buồng trứng bị nhiễm virus nặng hơn tinh hoàn. Điều nàyxuất phát từ việc PCR trên mô tinh hoàn có kết quả dương tính, nhưng lại âmtính trên tinh trùng. Điều này cho thấy sự nhiễm bệnh trên trứng thụ tinh bắtnguồn từ trứng không phải từ tinh trùng.
Dựa trên các kết quả trên, cácnhà khoa học suy luận rằng TiLV gây lây nhiễm toàn cơ thể cá rô phi bố mẹ có thểtruyền bệnh trực tiếp sang trứng cá thụ tinh.
Đề nghị
Trong trường hợp này, các nhànghiên cứu khuyến cáo các nhà sản xuất nên sử dụng giống cá rô phi bố mẹ khôngnhiễm TiLV. Họ cũng đề nghị tầm soát phôi và trứng thụ tinh để bảo đảm chúngkhông mang mầm bệnh. Mục đích để tránh bệnh bùng phát trong quy trình sinh sảncá.
Họ cũng đề nghị nghiên cứu thêmliệu trứng cá thụ tinh nhiễm bệnh có phát triển thành cá con bị bệnh ở các giaiđoạn cá bột và cá giống hay không. Đồng thời nhấn mạnh rằng những hiểu biết vềđặc tính gây bệnh và lây nhiễm trên sẽ giúp nâng cao hiệu quả phòng bệnh doTiLV gây ra.