Nghiên cứu do tác giả Lê Thị Thủy vàNguyễn Thị Nhung - Trường Đại học Sư phạm Hà Nội thực hiện nhằm xác định môitrường nuôi cấy in vitro phù hợp cho việc tái sinh cây sacha inchi (Plukenetiavolubilis L.) từ đoạn thân.
Sacha inchi (Plukenetia volubilisL.) là cây leo bán thân gỗ có nguồn gốc từ các nước Trung và Nam Mĩ, được đưavề trồng ở Việt Nam từ năm 2012. Cây cho thu quả lứa đầu sau 7-8 tháng trồng vàchưa xuất hiện bệnh hại, cho đến nay, sacha inchi được đánh giá là cây trồng cóthể sinh trưởng và phát triển tốt trong điều kiện khí hậu của nước ta. Ngoàiprotein (chiếm 27%), hạt sacha inchi được đặc trưng bởi hàm lượng cao omega 3(45- 53% tổng hàm lượng chất béo) và omega 6 (34-39% tổng hàm lượng chất béo),được ghi nhận là có tác dụng tốt với sức khỏe con người, đặc biệt trong việcngăn ngừa các bệnh như viêm khớp, bệnh mạch vành, tiểu đường, tăng huyết áp,tăng động giảm chú ý và các bệnh viêm da. Khác với nhiều loại thực vật cung cấpdầu, hạt sacha inchi có hàm lượng chất chống oxy hóa tự nhiên rất cao, hàmlượng các axit béo bão hòa thấp (5,4%), bên cạnh đó là sự cân bằng về tỉ lệ củaomega 3, omega 6 và omega 9 khiến sacha inchi được đánh giá là loại dầu thựcvật lành mạnh nhất đối với sức khỏe con người.
Tạo cây giống từ hạt được xem làphương pháp nhân giống chính đối với cây sacha inchi, tiếp đến là phương thứcgiâm cành với việc sử dụng thêm chất kích thích ra rễ IBA 0,2%. Tuy nhiên, vớihàm lượng dầu cao, hạt sacha inchi thường nhanh chóng mất khả năng nảy mầm sauthời gian bảo quản. Do vậy, việc ứng dụng phương pháp nhân giống in vitro đượcxem là một giải pháp hỗ trợ và thay thế phù hợp cho phương pháp nhân giốngtruyền thống. Kĩ thuật này cho phép lựa chọn nguồn vật liệu di truyền, xử lýkhối lượng lớn cây con trong không gian nhỏ và tạo ra nguồn cây giống sạchbệnh. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng đỉnh sinh trưởng, mô phân sinh đỉnh thuđược từ hạt nảy mầm trong ống nghiệm hay các lá mầm sacha inchi có thể phátsinh chồi trực tiếp trên môi trường Murashige & Skoog (MS) có bổ sung BAPvà IBA. Theo nghiên cứu của Viegas và cộng sự (2014), thực nghiệm đồng ruộngcho thấy, không tìm thấy biến đổi di truyền nào ở cây in vitro, cây giống sinhtrưởng tốt, cho năng suất cao và ổn định so với cây giống được trồng từ hạt.
Hạt sacha inchi được khử trùng bằngNaOCl 5% trong 30 phút cho tỉ lệ mẫu sạch nảy mầm cao nhất đạt 78,29%. Môitrường MS bổ sung 20 g/l sucrose +7 g/l agar cho thời gian trung bình xuất hiệnrễ mầm và lá mầm ngắn nhất và chiều cao cây trung bình đạt 14,52 cm. Đoạn thângiữa lá thật 1 và lá thật 2 của cây con nảy mầm từ hạt sacha inchi cho khả năngtái sinh tạo đa chồi cao nhất trong 4 vị trí nghiên cứu, với tỉ lệ mẫu tái sinhlà 72,22%. Sau 4 tuần nuôi cấy, môi trường MS có bổ sung 0,1 mg/l BAP kết hợpvới 0,1 mg/l IBA là công thức tái sinh chồi phù hợp nhất cho đoạn thân, với tỉlệ mẫu tạo chồi là 76,67%, số lượng chồi/mẫu là cao nhất, đạt 4,67 chồi; chiềucao chồi và số lá trên chồi lần lượt là 1,75 cm và 2,50 lá/chồi. Với môi trườngtạo rễ, công thức MS có bổ sung 0,5 mg/l IBA là môi trường tối ưu với tỉ lệchồi ra rễ đạt 90%, số lượng rễ trung bình đạt 5,85 rễ/chồi.